معالجه غضب

معالجه غضب

معالجه غضب بر چند چیز است:

1. آنکه سعی کند در ازاله اسبابی که باعث هیجان غضب می شود، مثل فخر و کبر و عجب و غرور و لجاج و مراء و استهزاء و حرص و دشمنی و حب جاه و مال و امثال اینها، که همه آنها اخلاق ردیه و صفات مهلکه هستند ، و خلاصی از غضب با وجود آنها ممکن نیست.پس باید ابتدا ازاله آنها را رد کرد تا ازاله غضب سهل و آسان باشد.
2. آنکه ملاحضه اخبار و آثاری کند که در مذمت غضب رسیده چناچه شمه ای از آنها گذشت.
3. آنکه متذکر اخبار و احادیثی گردد که در مدح و ثواب نگاهداشتن خود از غضب وارد شده است، و فوائد آن را به نظر در آورد.
4. آنکه ملاحضه فواید ضد غضب را حلم باشد بکند، و مدحی را که د راین خصوص وارد شده است . همچنان که مذکور خواهد شد ببیند، پس خود را خواهی نخواهی بر آن بدارد و حلم و بردباری را بر خود ببندد و غضب و خشم را بر خود ظاهر نسازذ، اگر چه در دل خشمناک باشد.و اگر کسی مدتی چنین کند به تدریج عادت می شود و حسن خلق از برای او حاصل می شود.
5. آنکه هر قول و فعلی که از او سر می زند ابتدا در آن فکر کند و خود را از صدور آثار غضب محافظت نماید.
6. آنکه اجتناب کند از مصاحبت کسانی که قوه غضبیه ایشان غالب و از فضیلت حلم خالی هستند.و در صدد انتقام و "تشفی غیظ" خود می باشند، و این را مردی و شجاعت می نامند و می گویند ما از کسی متحمل درشتی و سختی نمی شویم، و بر فلان امر صبر نمی کنیم. بلکه مجالست کند با اهل علم و حلم و وقار، و کسانی که مانند کوه پا بر جای و با هر باد ضعیفی از جای در نمی آیند.
7. آنکه تامل نماید و بداند که هر چه در عالم واقع می شود همه به قضا و قدرالهی است و جمیع موجودات، مسخر قبضه قدرت او، و همه امور در ید کفایت اوست. و خدا هر چه از برای بنده مقرر کرده است البته خیر و صلاح آن بنده در آن است. و بسا باشد که مصلحت او در گرسنگی و بیماری، یا فقر و احتیاج، یا ذلت و خواری ، یا قتل یا امثال اینها باشد. و چون این را دانست، می داند که دیگر غضب کردن بردیگران، و خشم گرفتن بر ایشان راهی ندارد، چرا که هر امری هست از جانب پروردگار خیر خواه او می رسد.
8. آنکه متذکر شود که غضب نیست مگر بیماری دل و نقصان عقل، که باعث آن ضعف نفس است نه شجاعت و قوت نفس و از این جهت است که دیوانه زودتر از عاقل غضبناک می گردد. و مریض از تندرست زودتر به غضب می آید و همچنین پیران ضعیف المزاج زودتر از جوانان، و زنان زودتر از مردان از جا در می آیند. و صاحبان اخلاق بد زودتر از ارباب ملکات فاضله به خشم می ایند. چنانچه می بینی که کسی که رذل است به فوت یک لقمه خشمناک می گردد. و بخیل به تلف شدن یک حبه از مالش غضب می کند حتی بر دوستان و عزیزان خود. اما صاحبان نفوس قویه، شأن ایشان از آن بالاتر، و رتبه ایشان از آن والاتر است که به امثال این امور متغیر و مضطرب گردند. و اگر در آنچه گفتیم تشکیکی داشته باشی دیده بگشا و نظر به صفات و اخلاق مردم کن و کتب سیر و تواریخ را مطالعه نمای و حکایات گذشتگان را استماع کن تا ببینی که حلم و بردباری و خود را در وقت غضب نگهداری کردن طریقه انبیا و اولیا و دانایان و حکما و نیکان و عقلا و پادشاهان ذوالقتدار و شهریاران کامکار بوده و غضب و اضطراب و از جا در آمدن، خصلت اراذل و اوباش و نادانان و جهال است.
9.  آنکه به یاد آوری که تسلط و قدرت خدا بر تو ، قوی تر و بالاتر است از قدرت تو بر این ضعیفی که بر او غضب می کنی، و تو در جنب قوه قاهر ه الهیه غیر متناهیه به مراتب ضعیف تر و ذلیل تری از این ضعیف ناتوان که در جنب قدرت توست.
10. آنکه متذکر گردی که شاید روزگار ، روزی آن ضعیفی را که تو بر او غضب می کنی قوت دهد و کار او بالا گیرد و بر تو زبر دست شود و درصدد انتقام و مکافات برآید.
11. آنکه بدانی که هر حلیم و بردباری غالب و قاهر، و در نظر اولی "البصائر" عزیز و محترم می باشد. و هر غضبناک مضطرب الحالی پیوسته مغلوب، و در دیده ها بی وقع می گردد.
12. آنکه تصور کنی که در وقت غضب، صورت تو چه نوع قبیح و متغیر، و اعضای تو متحرک و مضطرب، و کردارت از نظم طبیعی بیرون، و گفتارت غیر مطابق قاعده و قانون می شود.

از جمله معالجات غضب آن است که آدمی در وقت هیجان، به خدا پناه برد از شر شیطان و بگویدک"اعوذ بالله من الشیطان الرجیم". و اگر ایستاده باشد بنشیند، و اگر نشسته باشد بخوابد.